Przejdź do zawartości

Goniądz (gmina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Goniądz
gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

podlaskie

Powiat

moniecki

TERC

2008013

Burmistrz

Grzegorz Andrzej Dudkiewicz

Powierzchnia

376,68 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


5 049[1]

• gęstość

13,4 os./km²

Nr kierunkowy

86

Kod pocztowy

19-110

Tablice rejestracyjne

BMN

Adres urzędu:
pl. 11 Listopada 38
19-110 Goniądz
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Goniądz
Liczba sołectw

27[2][3]

Liczba miejscowości

25[3]

Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie powiatu
53°29′21″N 22°44′16″E/53,489167 22,737778
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Goniądzgmina miejsko-wiejska w województwie podlaskim, w powiecie monieckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie łomżyńskim.

Siedziba gminy to miasto Goniądz.

Według danych z 30 czerwca 2004[4] gminę zamieszkiwały 5253 osoby.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

I wojna światowa (1915–1919)

[edytuj | edytuj kod]

Gminę Goniądz z siedzibą w mieście Goniądzu utworzono podczas I wojny światowej w powiecie białostockim z części obszaru zniesionej rosyjskiej gminy Przytulanka[5].

II Rzeczpospolita (1919–1939)

[edytuj | edytuj kod]

Po odrodzeniu państwa polskiego gmina należała do powiatu białostockiego w woj. białostockim[6].

30 września 1919 status miasta odzyskał Goniądz, zostając wyłączony z gminy Goniądz, ponadto do miasta Goniądza włączono miejscowość Guzy z gminy Goniądz[7].

1 stycznia 1923 kolejną część gminy Goniądz (miejscowość Szafranki) włączono do miasta Goniądza[8].

Według spisu ludności z 30 września 1921 gminę Goniądz zamieszkiwało ogółem 5.323 osób z czego mężczyzn – 2537, kobiet – 2786[9]. 5.251 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego, 55 prawosławnego, 15 mojżeszowego, 1 greckokatolickiego i 1 ewangelickiego. Jednocześnie 5.269 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 24 białoruską, 15 żydowską, 13 rosyjską oraz 1 niemiecką i 1 łotewską[10]. Budynków mieszkalnych było 1.272. Gmina obejmowała 33 wsie i 6 folwarków[9].

16 października 1933 gminę Goniądz podzielono na 26 gromady: Dawidowizna, Downary, Dzieżki, Hornostaje, Hornostaje-Osada, Jaśki, Klewianka, Kosiorki, Kramkówka Duża, Kramkówka Mała, Kulesze, Masie, Mejły, Oliszki, Ołdaki, Owieczki, Piwowary, Pyzy, Rybaki, Sobieski, Swierzbienie, Uścianek, Wilamówka, Wójtowstwo, Zblutowo i Zodzie[11].

PRL (1944–1954)

[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie gmina należała do powietu białostockiego w woj. białostockim[12].

1 czerwca 1952 utworzono nową gromadę Wojszki z części gromady Dzieżki[13].

W dniu 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 27 gromad: Dawidowizna, Downary, Dzieżki, Hornostaje, Hornostaje-Osada, Jaśki, Klewianka, Kosiorki, Kramkówka Duża, Kramkówka Mała, Kulesze, Masie, Mejły, Oliszki, Ołdaki, Owieczki, Piwowary, Pyzy, Rybaki, Sobieski, Świerzbienie, Uścianek, Wilamówka, Wojszki, Wójtowstwo, Zblutowo i Żodzie[14].

1 kwietnia 1954 gmina Goniądz weszła w skład nowo utworzonego powiatu monieckiego[15].

Gmina Goniądz została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[16]. Równocześnie Dawidowiznę i Wójtowstwo włączono do miasta Goniądza[17].

Po 1973 roku

[edytuj | edytuj kod]

Jednostkę odtworzono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[18]. Gmina objęła znacznie inny obszar niż przed 1954:

  • јedynie 9 z 26 należących dawniej do gminy Goniądz sołectw (35%) weszło w skład nowej gminy;
  • 16 sołectw (61%) – Dzieżki, Hornostaje, Hornostaje-Osada, Jaśki, Kosiorki, Kulesze, Masie, Mejły, Oliszki, Ołdaki, Pyzy, Rybaki, Sobieski, Świerzbienie, Zblutowo i Żodzie – weszło w skład nowej gminy Mońki,
  • a jedno (4%), Wilamówka, w skład reaktywowanej gminy Trzcianne.

Ponadto w skład nowej gminy Goniądz weszło:

  • 6 sołectw należących dawniej do gminy Jaświły (Białosuknia, Krzecze, Smogorówka Dolistowska, Smogorówka Goniądzka I, Smogorówka Goniądzka II i Wroceń),
  • 4 sołectwa należące dawniej do miasta Goniądza (Doły, Łazy, Mierkienniki i Szafranki),
  • 4 sołectwa należące dawniej do gminy Ruda w powiecie grajewskim (Budne, Osowiec, Płochowo i Wólka Piaseczna).

Tak więc obszar współczesnej gminy Goniądz przekłada się na następujące odsetki w odniesieniu do składu sprzed 1954 roku: dawna gmina Goniądz (40%), miasto Goniądz (16%), gmina Jaświły (24%), gmina Ruda (16%)[19].

W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie białostockim.

1 lutego 1991 gminę Goniądz połączono z miastem Goniądz w jedną gminę miejsko-wiejską[20].

Struktura powierzchni

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002[21] gmina Goniądz ma obszar 376,68 km², w tym:

  • użytki rolne: 35%
  • użytki leśne: 30%

Gmina stanowi 27,25% powierzchni powiatu.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2004[4]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 5253 100 2671 50,8 2582 49,2
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
13,9 7,1 6,9
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Goniądz w 2014 roku[1].


Sołectwa

[edytuj | edytuj kod]

Białosuknia, Budne, Dawidowizna, Doły, Downary, Goniądz, Klewianka, Kramkówka Duża, Kramkówka Mała, Krzecze, Łazy, Mierkienniki, Olszowa Droga, Osowiec, Osowiec-Twierdza, Owieczki, Piwowary, Płochowo, Smogorówka Dolistowska, Smogorówka Goniądzka, Szafranki, Uścianek, Wojtówstwo, Wólka Piaseczna, Wroceń[2].

Sąsiednie gminy

[edytuj | edytuj kod]

Bargłów Kościelny, Grajewo, Jaświły, Mońki, Radziłów, Rajgród, Sztabin, Trzcianne

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Gmina Goniądz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. a b Strona gminy, sołectwa
  3. a b Urząd Statystyczny w Białymstoku
  4. a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. Jemielity W. (1993). Podziały administracyjne powiatów białostockiego i monieckiego w latach 1919-1990. "Studia Teologiczne", 11, 1993, s. 307-339.
  6. Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  7. M.P. z 1919 r. nr 220, poz. 0
  8. Dz.U. z 1922 r. nr 115, poz. 1032
  9. a b A. Studniarek: Ludność Gminy Goniądz w 1921 r. e-monki. [dostęp 2016-07-29]. (pol.).
  10. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 9.
  11. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
  12. Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
  13. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43
  14. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  15. Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15
  16. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  17. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49
  18. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  19. Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).
  20. Dz.U. z 1991 r. nr 3, poz. 12
  21. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]